Arheološki materijal sa neolitskih nalazišta na teritoriji Bačke – Magareći mlin, Topole-Bač i Donja Branjevina, kao i novi naučni rezultati do kojih se došlo bioarheološkim istraživanjima vrednog materijala iz muzejskih zbirki u Somboru i Odžacima, predstavljeni su na izložbi “Nauka za muzeje” koja je otvorena u Gradskom muzeju u Somboru.
Izložba je organizovana u okviru projekta BIRTH, prvog projekta u Srbiji koji je podržao Evropski istraživački savet.
– Ovom izložbom želeli smo da podelimo sa publikom rezultate do kojih smo došli o životima ljudi, životinja u praistoriji Bačke, konkretno sa ova tri nalazišta i da pokažemo da muzeji nisu samo mesta koja služe kao izvori građe, gde ćemo mi arheolozi doći, uzorkovati materijal za različite vrste analiza i publikovati ga u različitim časopisima, već je ideja da vratimo nauku u muzej, da pokažemo da su muzeji mesta gde se dešava inovativna nauka i kakav je značaj muzejskog nasleđa za uopšte nauku i razumevanje života ljudi u praistoriji – kaže Ivana Živaljević, naučni saradnik na projektu BIRTH, Institut Biosens.
Projekat BIRTH se bavi proučavanjem različitih obrazaca naseljavanja prvobitnih ljudskih zajednica na teritoriji Balkana, promenama u njihovom zdravlju, fertilitetu i ishrani, pripitomljavanjem prvih životinja i počecima upotrebe novih namirnica poput mleka i mlečnih proizvoda.
Izložba “Nauka za muzeje” koju finansira Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije, nastala je kao rezultat saradnje tima istraživača na projektu sa kustosima muzeja u Somboru i Odžacima, u kojima se čuva arheološki materijal sa pomenuta tri nalazišta.
– Ovo je izložba neverovatno zanimljivih dostignuća bioarheologije, arheologije i nauke zajedno, videće ono sve što su arheolozi tokom dugo vremena uspeli da otkriju kroz različite analize i sada prezentujemo sve te zanimljive podatke na jedan novi način – povezujemo bioarheologiju, antropološke nalaze sa arheološkim nalazima. Ono što je veoma značajno, to je prvi put da se na ovaj način nauka približava u muzejima svim posetiocima – istakla je Viktorija Uzelac, kustos arheolog u Gradskom muzeju u Somboru.
Kroz izložbu posetioci imaju priliku da saznaju kada su živeli najstariji poznati stanovnici Bačke, kako su izgledali i kakvog su bili zdravlja, kako su sahranjivali mrtve, koje životinje su lovili i gajili…
Projekat BIRTH istražuje jedan od najuzbudljivijih perioda ljudske prošlosti kada, pre oko 8000 godina, u evoluciji čoveka dolazi do porasta fertiliteta kod ljudi.
– Tako smo na primer na fragmentima praistorijske keramike stare oko 8000 godina u saradnji sa laboratorijom u Bristolu otkrili tragove mlečnih proizvoda, datovali ih i na primer utvrdili da se u blizini Sombora oko 5800 godina pre n. e. proizvodio sir, jedan od najstarijih u Evropi. Jedno od uzbudljivijih otkrića sa teritorije Bačke su i kašike koje su praistorijski ljudi pravili oko 6000 pre n. e. i na kojima smo otkrili tragove dečjih mlečnih zuba – ispričala je Sofija Stefanović, rukovodilac projekta BIRTH na Institutu Biosens u Novom Sadu.
Istraživanja su pružila dokaze da neolitske zajednice nisu prve koje su nastanjivale ovaj prostor, već da su na njemu živeli i istovremenici Lepenskog vira iz perioda mezolita.
– Donja Branjevina je kao arheološki lokalitet izuzetno značajna, a rad Sergeja Karmanskog je mnogo doprineo da donekle shvatimo šta se tamo dešavalo. Sa ovim novim metodologijama i novim pristupima u arheološkim istraživanjima pokušaćemo da dobijemo još više podataka. On (Karmanski) je tokom svoje karijere skoro 750 kvadratnih metara iskopao i to je za jedno takvo naselje velika površina, tako da očekujem da ćemo dobiti i neke nove podatke koji će potvrditi teoriju da mezolit postoji i van Đerdapa – kaže Nenad Jončić, kustos Muzejske jedinice u Odžacima.
Projekat BIRTH sprovode naučnici iz Instituta Biosens u Novom Sadu, u saradnji sa kustosima Gradskog muzeja Sombor i Muzejske jedinice pri Narodnoj biblioteci “Branko Radičević” u Odžacima, kao i istraživačima Laboratorije za bioarheologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu.
Tokom trajanja izložbe do 14. decembra u Gradskom muzeju Sombor održaće se radionice u okviru kojih će deca analizirati ljudske i životinjske skelete i izrađivati keramičke posude, poput onih kakve su korišćene u praistoriji.
