Gajde su srpski narodni instrument koji je nekada bio odomaćen i na ovim prostorima.
Početkom prošlog veka u Vojvodini je bilo na stotine gajdaša, a onda su polako izumrle i gajde i gajdaši. Skoro zaboravljeni instrument ponovo se vraća na muzičku scenu zahvaljujući manifestacijama koje promovišu njegov zvuk, kao što su “Lalićki susreti” koji su ove godine organizovani kao sabor panonske tradicije.
– Lepo je što je i Lalić dobio svoj susret vojvođanskih gajdaša, srećne su okolnosti da neko ima sluha za gajde. Na gajdama se sviraju stare pesme koje su nama mladima preneli neki stariji gajdaši. Kod gajdaša nije bitno koliko godina svira, on se svake godine unapređuje, bitno je početi – ističe Ognjen Ognjanović iz Bačke Palanke.
U Vojvodini su se uglavnom svirale troglasne gajde, koje mogu biti velike i male. Velike gajde su se svirale u svatovima, pratile su kumove i zato se zovu i kumovske. Velike gajde često imaju i laktaču koja omogućava da gajdaš može da peva i svira istovremeno. Uz male gajde ne može se duže pevati, pa su se na njima obično svirala kola.
Edi Tajm iz Sremske Mitrovice podučava učenike u muzičkoj školi da sviraju gajde, a i sam nastupa na raznim manifestacijama.
– Na našim prostorima ima više vrsta gajdi, mi ih delimo po broju piskova. Gajde su ograničen instrument, jer se na njima može svirati samo šest odnosno sedam tonova i durske melodije. Što se tiče repertoara koji izvodimo, to su neke starinske pesme i gajdaška kola – navodi Edi Tajm.
Kao što su gajde čuvari starog zvuka, tako je knjiga čuvar reči. Zvuk gajdi se čuo i u odžačkoj biblioteci koja je od organizatora “Lalićkih susreta” na poklon dobila knjigu o gajdama čiji je autor čuveni gajdaš Maksim Mudrinić iz Sivca. On je jedan od sedmoro gajdaša koji su se predstavili publici u Laliću, muzički je pedagog i svetski poznati graditelj gajdi.
– Gajde se najbolje čuvaju sviranjem – ono je što Maksa gajdaš uči svoje učenike, mlade gajdaše.
Među malobrojnim vojvođanskim gajdašima mlada je Odžačanka Stanislava Đorđević, učenica srednje muzičke škole u Somboru i jedina devojka sa ovih prostora koja svira gajde.
– Bavim se sviranjem gajdi dve godine. Moje interesovanje za taj instrument je postojalo oduvek. U nižoj muzičkoj školi u Odžacima sam svirala frulu, a tek sa prelaskom u srednju muzičku školu dobila sam mogućnost da sviram gajde. Krenula sam od južnomoravskog tipa gajdi, a pre godinu dana sam prešla na naše vojvođanske troglasne gajde – kaže ova talentovana gajdašica.
“Lalićki susreti” koje organizuje KUD “Branislav Nušić” i ove godine bili su u znaku narodne tradicije. Zasvirale su gajde, zapevalo se i zaigralo kolo, a selom su defilovali paradni fijakeri.
– Ove godine smo pozvali gajdaše iz Bačke, Srema i Banata. Poenta jeste da pružimo priliku mladim ljudima iz naše opštine koji vole tradiciju instrumenata, da nauče jednog dana da sviraju gajde, frulu ili da pevaju. Ovaj put imamo promociju gajdi našim članovima, a već narednih godina to će biti u formi radionica gde će mladi ljudi moći da nauče da sviraju tradicionalne instrumente – kaže Nenad Živanov, predsednik KUD “Branislav Nušić”.
Želja organizatora je da ova kulturna manifestacija u narednim izdanjima traje nekoliko dana i da pored izvođača tradicionalne muzike okupi pesnike, slikare i druge umetnike.
